O srbskom kamenu iz Sirbina: Zakonik iz VIII veka pre Hrista!

U gradu Sirbinu, kako ga naziva Strabon i kako se stvarno zvao, a Grci su ga prekrstili u Ksantos, u pokrajini Lici, Mala Azija, nađen je uklesan na velikom kamenu srpski zakonik iz osmog veka pre Hrista. Zakonik je uklesan na srpskom jeziku i na srbici, tako da se može bez mnogo truda čitati.

U Lici maloaziskoj (Ljudeji) Aleksandar Veliki je zatekao jedno posebno stanje. U gradovima Like, koji su bili brojni, nije bilo persiskih posada. Iako je Lika bila uključena u Persijsku carevinu od vremena Kira Velikog, ona je zadržala svoje posebno uređenje i svoje stare zakone.

Imali su savez od 23 grada, među kojima je grad Sirbin (današnji Ksantos) bio prestonica i najveći od gradova. Ličani su najpre bili poznati pod imenom Solimi, a zatim kao Termili po jednom delu Krićana, koje je Sarpedon doveo sa Krita i naselio u Lici . Sarpedon je osnovao i grad Milet kao naseobinu kritskog grada Mileta.

Stari Zakonik lički, koji je bio uklesan u kamenom obelisku u gradu Sirbinu, potiče iz VIII veka pre Hrista, nađen je i bio je na serbo-raškom jeziku i pismu. Izgled ovog spomenika možete videti u samom tekstu. Likijske tekstove je sakupio krajem XIX veka austrijski profesor Ernst Kalinka. Tumačenje teksta grčkim i drugim jezicima nije dalo rezultat, a pročitan je u celosti od strane Svetislava Bilbije, uz tumačenje drevnog srbskog jezika i pisma iz Lidije i Likije. Bilbija je najpre protumačio i objavio svoje dešifrovanje teksta sa severne strane spomenika, prema prepisu Ernsta Kalinke (str. 44 navedene Kalinkine knjige, sa 34 iskaza koje je Bilbija glasovno protumačio kao zapis fonetskim pismom, a protumačio ga je pomoću sličnosti sa srbskim jezikom.)

Svetislav Bilbija je tekst sa severne strane spomenika u Sirbinu nazvao „Poruka Srbima urezana u obelisk u prestonici Like – Likije pre 2600 – 2800 godina“, a kasnije je protumačio čitljive delove zapisa i sa drugih strana. Taj radni materijal je objavljen u zborniku „Catena Mundi“, pod naslovom „Obelisk iz Ksantosa – Kamena knjiga zakona i običaja starih Srba“, gde su iskazi prikazani u obliku odredbi zakonika, koje su grupisane prema temama koje obrađuju, uz oznaku strane spomenika i broja reda za svaku od odredbi.

Kompletan tekst ovog spomenika serbo-raške pismenosti azijske Likije i drevnog serbo-raškog zakonika, koji sadrži 232 odredbe, uobličio je i dopunio komentarima prof. Radomir Đorđević.

Odredbe su svrstane u 16 grupa, prema svome sadržaju, a svaka od njih nosi oznaku strane sveta i reda na obelisku. Te grupe (glave Zakonika) su:

(1) O upravljanju državom – zadatak države; (2) Humanitarne dužnosti države; (3) Sloboda zanimanja i rada; (4) Običaji i zakoni; (5) Izbor i osobine vođe; (6) Dužnosti boraca; (7) O neprijatelju i njegovom činjenju; (8) Mudre izreke i saveti; (9) Saveti predaka poljodelcima; (10) Saveti kopačima zlatne rude; (11) Lekarski saveti; (12) Krivična dela, postupak i kazne; (13) Vaspitanje dece; (14) O hrani i njenoj pripremi; (15) O hrani i kako se hraniti; (16) Uklesano treba čitati, pamtiti, vršiti.

Radi sticanja utiska o sadržaju zakonika sa obeliska u Sirbinu, navešćemo ovde pojedinačno samo neke od odredbi (one nose Bilbijine oznake strane i reda).

Tako u delu nazvanom „O upravljanju državom; zadatak države“ stoji:

Z-10 o ypravljanjy ovđe međama – granicama države zavjet tu stvoriti, oslanjati se na stotine boraca, ovi se nužno hoće – trebaju….

S-7 država ima zadatak pozivati na oružanu uzbunu kroz cijeli život, zla koja kebaju vrebaju), ona ukeba taka zla

J-55 narodu treba reći da ovđe stavljeni čuvari štite tvrđavu i koji joj ovđe pripadaju

I-56 ko ovđe dirne u narod, ko obara običaje, blati, koje šibajte y zatvoru

S-51 sve je dato toj loži, ima družinu kada treba tornjevima, znaju odmah da nađu čuvare koji znaju štititi, braniti je

I-57 takve koji ruše imovinu, spriječiti, čega radi ih goniti, te ako se dokaže, toga objesiti, da odjekne da se sazna

J-53 krv nasutu zazidaše, ko ovđe govori u rugalicama, ovima tu suđenje da se ima

C-52 tu hoće se određena snaga da je održi, ako potrošena bude, žera da izije tu koju kupuju Međani

S-60 mi imamo veliko oružje i način da slomimo koji se stavio da se dovati ovog mjesta, žrtve oplakivaće poslije narodne pjevanije

U delu, nazvanom „Dužnosti boraca i njihove osobine“, stoji:

S-44 Srbi da se krve (da ratuju) ovđe za cime (vrhove tvrđave), da spriječe ikome oni da odu, da nadziru potomke, neka silno žežu te koji gledaju da ih uzmu

S-45 primjerno treba paziti kao što su običaji, zakon, imati ognjište, ko oca i mater, stari grobovi da se poštuju

I-1 u boju izdaja, ona jede potomke, kroz cijeli život prošlost strši…

I-12 da (neka) ljudi kopljanici, kada su u boju, zaštite one zarobljene tuđince koje nađu pokorene…

U delu, nazvanom „Osobine vođe i njegov izbor“, stoji:

I-53 predanje je predaka, u kući koje muškarac, on gospodari, i tako da ostane

Z-15 da jest domaćin koga godinama poznaju, vale i traže da on pravdu primjenjuje

S-45 primjerno treba paziti kao što su običaji, zakon, imati ognjište, ko oca i mater, stari grobovi da se poštuju

U delu, nazvanom „Krivična dela, postupak i kazne“ stoji:

I-17 uhapšeni treba da se koristi običajem da učinjenu krivicu ublaži zakon…

Z-32 narodu istinit glas da ode, da se oglasi pošteni, a da su uhvaćeni silom zakona strpani u zatvor

U delu, nazvanom „Uklesano treba čitati, pamtiti, vršiti“ stoji:

I-63 neka uče čitati tablice otaca, od vrha do dna, da vide njihovu suštinu, da zapamte kao takvu.

#kamen, #sirbin, #zakonik

Pregleda do sada

Hvala što pratite naš portal.

Kliknite na znak plus

Podelite vest na društvenim mrežama.